Badanie neurologiczne pacjenta

• | Drukuj |

WYWIAD :

• w przypadku gdy pacjent sam nie jest w stanie podać wszystkich szczegółów należy zebrać wywiad od innych np. rodziny, świadków

główna skarga chorego :

• trzeba dokładnie ustalić co pacjent rozumie pod danym pojęciem
• określić zasięg objawów ubytkowych np. czy niedowład uniemożliwia wykonywanie jakiejś czynności

początek choroby :

• jak zaczęła się choroba ?
• czy nagle ,w ciągu sekund, minut, godzin, dni, tygodni,miesięcy, lat ?

dynamika rozwoju objawów :

• czy choroba postępuje, stopniowo, czy skokowo ?
• czy po okresie pogorszenia nastąpiła stabilizacja ?
• czy dolegliwości powracają co jakiś czas ?
• które objawy były wcześniej, a które później ?
• jeśli objawy występują co pewien czas, spytać jak często się pojawiają i jak długo utrzymują
• używać pojęć czynnościowych np.może chodzić, biegać,chodzić o lasce

czynniki wyzwalające i przynoszące ulgę :

dotychczasowe leczenie i wykonywane badania :

inne objawy neurologiczne :

• obecnie i przeszłości
• bóle głowy szczególnie z tow. nudnościami i wymiotami
• napady drgawek
• omdlenia
• krótkoterminowa utrata przytomności
• drętwienie, mrowienie kończyn
• osłabienie siły mięśniowej któreś z kończyn
• zaburzenia czynności zwieraczy (nietrzymanie moczu, stolca, zatrzymanie moczu, zaparcia)
• zaburzenia wzroku:
  • podwójne widzenie
  • widzenie zamglone
  • utrata wzroku
  • zaburzenia w polu widzenia
• zawroty głowy z uczuciem wirowania otoczenia
• niemożność utrzymania równowagi
• ruchy mimowolne
• zaburzenia pojmowania, pamięci, zapamiętywania
• niemożność mówienia, lub rozumienia mowy
• osłabienie ostrości słuchu
• bóle kręgosłupa
• bóle twarzy
• zab. połykania
• zab. snu
• zmiany nastroju
• upośledzenie zdolności do pracy

obecny stan neurologiczny :

• jakie czynności pacjent jest w stanie obecnie wykonać
• czy potrafi samodzielnie jeść, umyć się, iść do ubikacji itp.

przebyte choroby :

• urazy czaszkowo-mózgowe
• zapalenie opon i mózgu
• nadciśnienie tętnicze, ChNS, miażdżyca
• cukrzyca
• nowotwory
• kiła, gruźlica
• stosowanie używek (nikotyna, alkohol)
• narażenie na działanie trucizn

wywiad okołoporodowy :

• w czasie ciąży i porodu występowały jakieś nieprawidłowości

wywiad rodzinny i środowiskowy :

• czy ktoś z rodziny cierpi, lub leczył się na podobne dolegliwości
• warunki życiowe

MODELOWA OCENA WYWIADU :

• po zebraniu wywiadu od chorego i ew. od jego otoczenia staramy się ułożyć ze zbioru uzyskanych informacji model wywiadu charakterystyczny dla danej grupy chorobowej

model naczyniowy :

• nagłe objawy
• deficyt neurologiczny (niedowład połowiczy, afazja, zab. czucia, zawroty głowy)
• często obecność ChNS, miażdżycy, nadciśnienia, cukrzycy

model zapalny :

• ogólna infekcja z temperaturą często poprzedzjąca objawy neurologiczne
• ostry ból głowy
• cechy zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
• deficyt neurologiczny
• częste ilościowe i jakościowe zab. świadomości
• objawy oponowe wczesne (przeczulica) i późne (sztywność karku)

model nowotworowy :

• wolno narastające objawy często poprzedzone ogniskowym napadem padaczkowym
• wolniej, lub szybciej nasilający się deficyt neurologiczny
• w końcowej fazie zesp. wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
• utrata m.c

model urazowy :

• wywiad wypadkowy
• w okresie ostrym zab. przytomności, nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, często tow. deficyt neurologiczny (zab. kontaktu słownego, zab. motoryki ogólnej, anizokoria)
• w okresie późnym narastająca męczliwość, zaburzenia pamięci, otępienie, objawy piramidowe, móżdżkowe, pozapiramidowe

model zwrodnieniowy :

• wolno narastające (szereg lat) objawy ogniskowe
• często dominują zab. pamięci, otępienie
• mogą towarzyszyć obj. piramidowe, móżdżkowe, pozapiramidowe

model toksyczny :

• wywiad świadczący o możliwości zatrucia

- w okresie ostrym :

• nudności, wymioty
• biegunka
• zab. kontaktu
• w okresie póżnym :
  • objawy rzekomonerwicowe (bóle i zawroty głowy)
  • obj. encefalopatyczne (osłabienie, drażliwość, zab. snu i pamięci)
  • obj. polineuropatyczne (bóle i parestezje kończyn)

 BADANIE GŁOWY :

oglądanie :

• kształt
• symetria czaszki, proporcje poszscz. części
• owłosienie
• zmiany barwnikowe
• obecność zranień, blizn i ubytków
• obecność zgrubień kostnych

badanie palpacyjne :

• zgrubienia i nierówności

opukiwanie :

• mocno
• miejscowa bolesność :
  • złamania
  • ogniskowe procesy mózgowe
• zmiany odgłosu opukowego:
  • rozstęp szwów

osłuchwanie :

• szmer synchroniczny z tętnem, słabnie, lub znika po uciśnięciu t. szyjnej, chory słyszy szmer :
  • naczyniaki tętniczo-żylne
  • guzy obficie unaczynione

BADANIE NERWÓW CZASZKOWYCH :

• uszkodzenia nn. czaszkowych mogą być wynikiem :
  • uszkodzenia w obrębie nerwu
  • uszkodzenia w obrębie jądra nerwu
  • zmian w obrębie szlaków prowadzących do kory i z kory mózgu, międzymózgowia, móżdżku, pnia mózgu
  • uogólnionych zmian chorobowych dot. nerwów, lub mięśni

BADANIE NERWU WĘCHOWEGO (I) :

badanie :

• sprawdzić drożność nosa
• polecamy choremu wąchać z otwartej buteleczki różne wonne substancje (ale nie substancje silnie drażniące tj. amoniak, HCl, bo one podrażniają n.V)
• każdy nerw badamy oddzielnie zaciskając palcem drugi otwór nosa

odchylenia :

• anosmia – zniesienie węchu, chory w ogóle nie odróżnia zapachów
• hyposmia – upośledzenie węchu, chory podaje,że czuje zapach, ale nie potrafi go zidentyfikować
• może wystąpić w zmianach miejscowych np. nieżyt nosa
• najczęstszymi przyczynami hyposmii i anosmii są :
  • zmiany zapalne części węchowej błony śluzowej jamy ustnej
  • złamania w obrębie przedniego dołu czaszki (przerwanie nitek węchowych, stłuczenie opuszki)
  • upadek na tyłogłowie (uszkodzenie opuszki w mechaniźmie przeciwuderzenia)
  • guz przedniego dołu czaszki (oponiak rynienki nerwowej, glejak opuszki, lub płata czołowego, tętniak)
  • zmiany zapalne (kiła, zapalenie opon mózgowych)
  • krwotok podpajęczynówkowy
  • cukrzyca
  • choroba Alzheimera
  • choroba Parkinsona
• hyperosmia – nadwrażliwość węchowa :
  • często jest somatyzacją depresji
• cacosmia – halucynacje węchowe :
  • napady częściowe proste często przechodzące w częściowe złozone (podrażnienie haka hipokampa, jądra migdałowatego, lub podstawy płata skroniowego przez guz, lub bliznę glejową)
  • psychozy (brak krytycyzmu)

BADANIE NERWU WZROKOWEGO (II) :

• oglądanie tarczy n. wzrokowego :
  • za pomocą wziernika (bad. dna oka)
  • bladoróżowy krążek
  • wyraźne granice, brzeg nosowy nieco zatarty
  • w części środkowej białawe fizjologiczne zagłębienie
  • z zagłębienia wychodzą rozgałęzienia a. centralis retinae i wnikają żyły siatkówki
• obrzęk tarczy :
  • spowodowany jest upośledzeniem odpływu krwi żylnej
  • tarcza jest uniesiona, ma zatarte granice, naczynia żylne są poszerzone, niekiedy pojawiają się wybroczyny
• przyczyny obrzęku tarczy :
  • ↑ ciśnienia śródczaszkowego
  • zapalenie nerwu wzrokowego
  • zaburzenia krążenia tętniczego w siatkówce i choroby naczyń siatkówki
  • guzy oczodołu
  • znaczny ↑ stężenia białka w PMR
  • choroby krwi :
    • znacznego stopnia anemia, czy policytemia
  • badanie pola widzenia :
  • pole widzenia jest to przestrzeń, którą ogarniamy nieruchomym okiem
  • w czasie badania chory nie może poruszać gałkami ocznymi

Metoda konfrontacyjna :

• porównanie pola widzenia badanego i badającego (przy założeniu, że badający ma prawidłowe)
• badany i lekarz siedzą naprzeciw siebie w odl. ok. 0,5 m.
• badany tyłem do źródła światła
• głowa badanego i lekarza są na tym samym poziomie i w tym samym ustawieniu
• każde oko badamy osobno
• podczas badania oka prawego lekarz zasłania sobie oko prawe, a pacjent lewe
• chory wpatruje się okiem prawym w żrenicę oka lewego lekarza
• podczas badania lekarz porusza palcem w płaszczyżnie znajdującej się w równej odległości od lekarza i badanego, lekarz porusza palcem od obwodu ku środkowi z róznych stron
• (góra, doł, skroń, nos)
• badany ma podać kiedy zobaczy palec
• zakłada się że lekarz nie ma zaburzeń poal widzenia

Metoda orientacyjna :

• zorientowanie się czy chory nie ma hemianopsji
• rysujemy linię poziomą dł. ok. 20 cm. (może być stetoskop)
• chory zamyka 1 oko
• polecamy podzielić choremu linię na 2 równe części
• tak samo postępujemy z linią pionową
• chory z anopsją :
  • dzieli linię na 2 nierówne części ponieważ nie widzi linii w całości
  • dłuższy odcinek linii wskazuje na stronę ubytku pola widzenia

Badanie za pomocą perymetru :

• badanie dokładnie odzwierciedlające pole widzenia
• interpretacja:
  • ubytek pola widzenia dotyczy obu oczu nie uszkodzenie przed skrzyżowaniem
  • tak
    • siatkówka, lub n. wzrokowy
  • ubytek jednoimienny nie
    • ( te same połowy pola widzenia ) niedowidzenie skroniowe obustronne ?
• tak nie
• tak
• uszkodzenie niedowidzenie
• jednakowe ubytki w obu oczach skrzyżowania obwodowe obustr. nie ?
• tak nie
• w której części pola widzenia występują ubytki ?
• uszkodzenie pasma wzrokowego
• obustr. uszkodzenie siatkówki, lub n. II
• niedowidzenie połowicze dolne kwadranty górne kwadranty
• widzenie plamkowe zachowane ? uszkodzenie w uszkodzenie w płacie tak nie płacie ciemieniowym skroniowym
• uszkodzenie kory uszkodzenie potylicznej promienistości wzrokowej
• niedowidzenie w 1 oku - uszkodzenie umiejscowione przed chiasma opticum
• niedowidzenie skroniowe obustronne - uszkodzenie chiasma opticum
• niedowidzenie jednoimienne - uszkodzenie za chiasma opticum
• niedowidzenie jednoimienne symetryczne - uszkodzenie za ciałami kolankowatymi bocznymi

badanie widzenia barw :

badanie ostrości wzroku :

Tablice Shellna :

• badany czyta litery z odległości 6 m.
• przy każdym rzędzie podana jest w m. odległość z jakiej badany powinien widzieć litery
• jeśli badany widzi wszystkie rzędy przy których jest liczba >6 oraz rząd przy którym jest 6 to ostrość wzroku jest prawidłowa (6/6 = 1,0)
• jeśli badany widzi litery odpowiednio mniejszej liczby metrów ostrość wzroku jest ↓ np. 6/3
• każde oko badamy osobno

Inne metody :

• do badania użyć można tablic badania ostrości wzroku z bliska
• można użyć np. gazetę i zaznaczamy z jakiej odległości potrafi jeszcze czytać
• jeśli ostrość wzroku jest znacznie ↓ polecamy choremu liczyć palce ręki, oznaczamy w m. odległość z jakiej jeszcze liczy
• jeśli ostrość wzroku jest znacznie upośledzona sprawdzamy czy chory ma poczucie światła i czy rozpoznaje ruchy ręki
• można zrobić szpilką dziurkę w kartce – chory patrzy przez tę dziurkę i np. czyta
• poprawa ostrości wzroku – upośledzenie wzroku ma charakter refrakcyjny
• jeśli chory nosi okulary zaznaczamy jakie
• szkła nie zmniejszają upośledzenia ostrości wzroku, jeśli wywołane jest ono zmianami w n. Wzrokowym

BADANIE NERWÓW : III, IV i VI :

szerokość szpar powiekowych :

• w warunkach prawidłowych szpary powiekowe powinny być równe opadniecie powieki górnej (ptosis) :
• może być częściowe, lub zupełne
• występowanie :
  • porażenie n.III
  • ptosis sympathica w zespole Hornera
  • 3opadanie starcze
  • 3miastenia
• wyższe ułożenie powieki (odciągnięcie powieki)

badanie ruchów gałek ocznych :

• są skojarzone (nigdy nie możemy poruszać 1 okiem)
• ruchy badamy polecając choremu śledzić palec, który przesuwamy w różnych kierunkach
• wodzimy powoli i zatrzymujemy się na kilka sek. w pozycji krańcowej
• ruchy:
  • z jednej strony na drugą
  • ze środka do góry i dołu
  • do góry i dołu gdy gałki oczne są max. wychylone w bok
• należy odróżnić porażenia poszczególnych mięśni od porażenia spojrzenia:
  • w przyp. porażenia mm. występuje zwykle zez i dwojenie
• dwojenie  się przy patrzeniu w kierunku mięśnia porażonego tzn. w kierunku w którym dany mięsień fizjologicznie porusza gałkę oczną
  • obrazem fałszywym jest obraz zewnętrzny (powstaje w oku z niedowładem)
• należy też zbadać ruchy dowolne gałek ocznych
• oczopląs (nystagmus) – są to mimowolne, rytmiczne, prawie zawsze obustronne ruchy gałek ocznych kierunek określamy wg. fazy szybkiej

badanie źrenic :

wielkość i kształt :

• prawidłowe żrenice są równe i okrągłe
• anisokoria :
  • pochodzenia kiłowego
  • zrosty tęczówki wywołane procesem zapalnym
  • zespół Hornera (jednostronne zwężenie żrenicy)
  • porażenie nerwu III (jednostronne rozszerzenie źrenicy)
• źrenice rozszerzone :
  • atropina
  • skopolamina
  • kokaina
• źrenice zwężone :
  • opium, morfina
  • wiąd rdzenia odruch źrenic na światło :
    • chory patrzy w dal
    • szybkim ruchem rzuca się strumień światła najpierw na jedną źrenicę, a potem na drugą
    • każdą źrenicę badamy osobno, aby wykluczyć reakcję konsensualną
  • badamy reakcję konsensualną:- polecamy patrzeć w dal, a następnie spojrzeć na palec badającego (w linii środkowej 5 – 7 cm. przed oczami badanego)
    • zwężenie drugiej źrenicy pod wpływem bodźca działającego na źrenicę pierwszą
    • pobudzenie powstaje w n. wzrokowym i dochodzi do obu jąder dodatkowych n.III odruch źrenic na akomodację i konwergencję :
  • fizjologicznie występuje zwężenie źrenicy przy patrzeniu na palec
  • konwergencja również powoduje zwężanie żrenic

BADANIE NERWU TRÓJDZIELNEGO :

zakres zaopatrywania n.V :

• V1 : czuciowo górne piętro twarzy powyżej rima palpebrae :
  • szczególnie oko i oczodół, czoło, grzbiet nosa, zatokę czołową i sitową, powiekę górną, gałkę oczną
• V2 : czuciowo środkowe piętro twarzy między rima palpebrae, a rima oris :
  • powieka dolna, boczna część nosa, okolicę skroni, szczęki, wargi górnej szczękę, górne zęby, zatoki przynosowe, błonę śluzową dolnej części nosa
• V3 : czuciowo : dolne piętro twarzy poniżej rima oris (żuchwa, bródka, zęby dolne, język)
  • ruchowo : mm.żwacze, m. mylohyoideus, venter anterior m. digastrici mm. skroniowe, mm. skrzydłowe boczne i przyśrodkowe
  • * kąt żuchwy unerwia C2

badanie czucia na twarzy :

• w zakresie unerwienia 3 gałęzi dotykając lekko odpowiednich okolic twarzy kawałkiem waty, lub papierkiem (czucie dotyku), szpilką (czucie bólu), probówkami z ciepłą i zimną wodą (czucie temperatury)

punkty uciskowe n.V :

• w miejscu ujścia n. nadoczodołowego przez incisura supraorbitalis
• w miejscu ujścia n. podoczodołowego przez foramen infraorbitale
• w miejscu wyjścia n. bródkowego przez foramen mentale

odruch rogówkowy :

• lekkie dotknięcie rogówki kawałeczkiem waty, lub papieru
• ramię doprowaczające : V1
• ramię odprowadzające :VII
• pacjent w czasie badania patrzy w górę i na zewnątrz od lekarza
• prawidłowo przymknięcie powieki oka badanego i przeciwnego
• zniesienie – uszkodzenie ramienia doprowadzającego, lub odprowadzającego :
• uszkodzenie V1 : żadne oko się nie zamyka
• uszkodzenie VII : jedno oko się nie zamyka

badanie części ruchowej n.V :

• chory otwiera usta i porusza żuchwą do boków i przodu:
• czy podczas otwierania ust żuchwa nie zbacza do boku?
• mm. skrzydłowe poruszają żuchwą w stronę przeciwną
• w jednostronnym porażeniu n.V żuchwa zbacza w stronę porażenia wskutek przewagi mięśni strony zdrowej, chory nie może wykonać ruchu w stronę zdrową
• napinanie mm. żwaczy i skroniowych :
  • chory silnie zaciska zęby i obmacuje się mięśnie
• w znacznym zaniku mm. żwaczy i skroniowych obserwuje się zapadnięcie policzka i skroni

odruch żuchwowy :

• uderzenie młotkiem w palec leżący na bródce chorego, który ma usta lekko otwarte
• po uderzeniu następuje skurcz mm żwaczy i zamknięcie ust (minimalny ruch)
• odruch :
  • ramię dośrodkowe i odśrodkowe : n.V3
• silny toniczny skurcz m. żwaczy (trismus) :
  • tetanus

BADANIE NERWU TWARZOWEGO (VII) :

• zakres unerwienia :
  • pars gustatoria :
    • 2/3 przednie języka
  • pars secretoria :
    • gandula submandibularis, sublingualis i linguales (chorda tympani)
    • gl. lacrimalis, gl. palatini, gl. nasales (n. petrosus maior)
  • pars motoria :
    • mm.mimiczne twarzy
    • m.stapedius
    • m. potyliczny i mm. małżowiny usznej
    • v. post. m. digastrici i m.stylohyoideus
    • platysma
    • unerwienie korowe mm. mimicznych górnej części twarzy jest jest obustronne (górna część jądra otrzymuje włókna skrzyżowane i nieskrzyżowane)
    • unerwienie korowe mm. dolnej częsci twarzy jest jednostronne (dolna część jądra otrzymuje tylko włókna skrzyżowane)
  • oglądanie twarzy chorego w spokoju i podczas rozmowy :
    • ocena symetrii :
      • fałdy nosowo – policzkowe
      • zmarszczki na czole
      • kącik ust
    • lekka asymetria twarzy może wystąpić u ludzi zupełnie zdrowych
  • polecić choremu :
  • zmarszczyć czoło (opuścić głowę i patrzeć w górę)
  • zmarszczyć brwi
  • zamknąć silnie oczy
  • pokazać zęby (wyszczerzyć)
• ujawnia się niedowład mm. dolnej części twarzy
• zagwizdać
• dmuchać
• w celu ujawnienia niedowładu m. okrężnego oka polecamy choremu silnie zacisnąć powieki i staramy się palcem rozewrzeć szpary powiekowe:
  • po stronie niedowładu łatwiej można otworzyć
• starać się wywołać uśmiech na twarzy chorego:
  • podczas ruchów twarzy mimowolnych, związanych z emocjami niedowład w połowiczym porażeniu n.VII nie uajwnia się

objaw Chvostka :

• normalnie n. VII jest niepobudliwy na bodźce mechaniczne
• w tężyczce (tetania) pobudliwość mechaniczna n.VII wzrasta
• po uderzeniu młotkiem w n.VII w okolicy pes anserinus otrzymuje się skurcz mm. twarzy

objaw Bella :

• w przypadku obwodowego uszkodzenia n.VII
• podczas zamykania oczu można zaobserwować ruch gałki ocznej do góry

odruch rogówkowy :

• zniesiony, lub osłabiony po stronie porażonej

BADANIE NERWU PRZEDSIONKOWO – ŚLIMAKOWEGO (VIII) :

badanie słuchu :

• poleca się choremu powtarzać szept i mowę głośną
• fizjologicznie słyszymy szept z odległości 6 – 7 m
  • w tej odległości badany stoi bokiem do lekarza
  • chory zatyka palcem ucho nie badane
  • jeśli nie słyszy z tej odległości przybliżamy się i określamy odległość z której słyszy
• porównanie ostrości słuchu obu uszu:
  • np. tykanie zegarka

próba Webera :

• drgające widełki stroikowe przykładamy na środku czoła badanego
• prawidłowo badany słyszy jednakowy dźwięk w obu uszach
• uszkodzone ucho środkowe, lub zewnętrzne :
  • chory słyszy głośniej drganie widełek w uchu chorym
• uszkodzenie aparatu odbiorczego :
  • chory wyrażniej słyszy stroik uchem zdrowym

próba Rinnego :

• stroik przykładamy do wyrostka sutkowatego
• chory ma powiedzieć kiedy przestanie słyszeć jego drgania
• przewód słuchowy zewnętrzny zatyka palcem
• gdy badany oświadczy że już nie słyszy zbliżamy stroik do przewodu słuchowego
• prawidłowo przewodnictwo powietrzne jest dłuższe niż kostne i badany jeszcze jakiś czas słyszy drganie widełek (Rinne +)
• podobnie w razie uszkodzenia aparatu odbiorczego
• w chorobach ucha środkowego i zewnętrznego przewodnictwo powietrzne jest skrócone (Rinne - ), chory nie slyszy stroika przyłożonego do przewodu słuchowego zewnętrznego
• dokładniejsze badanie przeprowadza się stroikami o różnej częstości drgań :
  • upośledzenie słyszenia tonów niskich w uszkodzeniu aparatu przewodzącego
  • upośledzenie słyszenia tonów wysokich w uszkodzeniu aparatu odbiorczego
• próba kaloryczna Baranyego :
  • badanie układu przedsionkowego

próba Hallpike’a :

• wykonuje się w przypadku zawrotów głowy związanych ze zmianą położenia
• pacjent siada na płaskiej leżance, w taki sposób by po przyjęciu pozycji leżącej jego głowa zwisała poza leżanką
• obrócić głowę pacjenta w jedną stronę
• pajent powinien szybko położyć się na łóżku z wyprostowaną szyją (lekarz przytrzymuje głowę)
• należy obserwować czy oczopląs występuje w stronę spojrzenia, czy występuje z pewnym opóźnieniem, czy ↓ się po powtórnym badaniu, czy pacjent odczuwa zawroty głowy
• podobną próbę przeprowadzamy z drugiej strony
• wyniki :
  • oczopląs nie występuje → prawidłowo
  • oczopląs kołowy z opóżnieniem, znika po pewnym czasie, występuje lekki zawrót głowy → obwodowy zespół przedsionkowy
  • oczopląs pojawia się od razu i nie znika → ośrodkowy zespół przedsionkowy

próba obracania (Unterberga) :

• pacjent staje naprzeciwko lekarza z rękami wyprostowanymi i zwróconymi w kierunku lekarza
• pacjent idzie w miejscu i po chwili zamyka oczy
• jeśli stopniowo obraca się :
  • uszkodzenie po stronie w którą pacjent się obraca

oczopląs (nystagmus) :

• są to mimowolne, rytmiczne ruchy gałek ocznych, ujawniające się najczęściej w skrajnym wychyleniu gałek
• typ :
  • wahadłowy (obustronny)
  • rytmiczny (z wyraźną fazą jednostronną)
• postać :
  • poziomy
  • pionowy
  • skośny
  • obrotowy
• kierunek :
  • określany wg zwrotu fazy szybiej
• szybkość
• amplituda :
  • grubofalisty
  • drobnofalisty

natężenie :

• I0 tylko przy patrzeniu w kierunku fazy szybkiej
• II0 też przy patrzeniu na wprost
• III0 przy patrzeniu w obu kierunkach
• w uszkodzeniu błędnika faza szybka ukierunkowuje się w stronę zdrową, oczopląs jest zwykle poziomy, lub poziomoobrotowy, drobnofalisty
• w uszkodzeniach ośrodkowych faza szybka w stronę chorą, lub oczopląs wahadłowy, grubofalisty, często z komponentą pionową
• oczopląs optokinetyczny :
  • przy patrzeniu na jednostronnie przesuwajace się obrazy w polu widzenia (np. podczas jazdy pociągiem)
  • faza szybka przeciwnie do kierunku przesuwania się obrazów
  • zanika w uszkodzeniach płata skroniowego, lub ciemieniowego

BADANIE NERWU GARDŁOWO JĘZYKOWEGO (IX) I BŁĘDNEGO (X) :

zakres unerwienia :

• nerw IX :
  • czuciowo : górna część gardła, ucho środkowe, korzeń języka, podniebienie miękkie, migdałki
  • smakowo : 1/3 tylna języka
  • ruchowo : m. constrictor pharyngis sup., m. stylopharyngeus
  • parasympatycznie : gl. parotis, buccales et labiales
• nerw X :
  • ruchowo : mm. podniebienia miękkiego, gardła, przełyku, krtani
  • czuciowo : opona twarda tylnej jamy czaszki, ucho zewnętrzne, krtań
  • parasympatycznie i czuciowo : narz. kl. piersiowej i jamy brzusznej

oglądanie gardła :

• przyciskamy język szpatułką i oglądamy ustawienie łuków podniebiennych w spokoju i podczas fonacji (chory mówi „aaaaa”)
• łuk podniebienny po stronie niedowładu jest ustawiony niżej i nie unosi się podczas fonacji
• prawidłowo podczas fonacji języczek unosi się pozostając w linii środkowej
• jeśli podniebienie jest porażone po jednej stronie języczek zbacza w stronę zdrową
• objaw firankowy :
  • podczas fonacji tylna ściana gardła przesuwa się w stronę zdrową
• dysfagia :
  • można dać pacjentowi wodę do przełknięcia
• mowa :
  • ma przydżwiek nosowy i jest dyzartryczna

badanie odruchu podniebiennego i gardłowego :

• włókna n.IX i X są ramieniem doprowadzającym i odprowadzającym łuku odruchowego
• odruchy te mogą być osłabione, lub zniesione u zdrowych
• odruch podniebienny :
  • wywołujemy dotykając szpatułką obu łuków podniebiennych
  • prawidłowo łuk podniebienny unosi się
• odruch gardłowy :
  • dotykamy szpatułką tylnej ściany gardła
  • prawidłowo odruch wymiotny i uniesienie języczka

badanie smaku :

• nerw VII – 2/3 przednie języka
• nerw IX – 1/3 tylna języka
• kładziemy bagietką na różne strony i części języka kolejno szczyptę cukru, soli kwasku cytrynowego i chininy
• chory pokazuje na krtce z napisami jaki to smak
• po każdym badaniu dokładne przepłukanie ust
• ważna jest kolejność
• badanie smaku na tylnej części języka :
  • dotknięcie słabym prądem galwanicznym wywołuje kwaśny smak

BADANIE NERWU DODATKOWEGO (XI) :

zakres unerwienia :

• m. sternocleidomastoideus i m. trapezius
• dana półkula mózgowa zaopatruje m. sternocleidomastoideus po swojej stronie i m. trapezius po stronie przeciwnej

badanie ruchów głowy :

• napinanie m. sternoleidomastoideus ( zwraca głowę w stronę przeciwną)
• polecamy choremu wykonać zwrot najpierw w jedną stronę, potem w drugą, jednocześnie przeciwstawiamy temu ruchowi opór ręki położonej na policzku chorego, a drugą ręką obmacujemy mięsień

badanie m. trapezius :

• siłę górnej części m. trapezius badamy przeciwstawiając opór ruchowi unoszenia barków, jednocześnie obserwując napinanie mięśnia
• przy porażeniu łopatka obniża się, oddala się od linii środkowej ciała, niekiedy odstaje

interpretacja :

• niedowład m. sternocleidomastoideus i m. trapezius po tej samej stronie
  • obwodowe porażenie n.IX
• niedowład m. sternocleidomastoideus po tej samej stronie i m. trapezius po przeciwnej :
  • porażenie ośrodkowe po stronie m. sternocleidomastoideus
• opóżnienie ruchu unoszenia barku po jednej stronie :
  • porażenie ośrodkowe po stronie przeciwnej

BADANIE NERWU PODJĘZYKOWEGO (XII) :

zakres unerwienia :

• mm. języka

badanie języka :

• po szerokim otwarciu j. ustnej oglądamy język:
  • czy są drgania pęczkowe
• chory wysuwa język do przodu :
  • czy są zaniki
  • czy są drgania
  • czy nie zbacza po wysunięciu
• chory wysuwa język na brodę i przytrzymuje
• badanie ruchów języka
• ocena siły mięśniowej
  • pacjent wypycha policzek językiem
  • lekarz próbuje wepchnąć język od zewnątrz
  • powtórzyć po drugiej stronie twarzy

interpretacja :

• jednostronne porażenie obwodowe :
  • język zbacza w stronę uszkodzenia (m. genioglossus strony zdrowej przepycha język w stronę uszkodzenia)
• porażenie ośrodkowe :
  • język zbacza w stronę zdrową

BADANIE KOŃCZYNY GÓRNEJ :

Oglądanie:

ułożenie kończyny :

• w hemiplagia capsularis :
  • ramię lekko odwiedzione
  • przedramię zgięte w stawie łokciowym i lekko nawrócone (pronacja)
  • ręka i palce ręki w zgięciu dłoniowym
  • towarzyszy mu ułożenie wyprostne k. dolnej
• w zespole parkinsonowskim :
  • palce przywiedzione, zgięte w stawach podstawowych pod kątem 100 o , w stawach międzypaliczkowych wyprostowane
  • kciuk wyprostowany, a jego opuszka przylega do opuszki wskaziciela

skóra :

• rany
• otarcia naskórka
• blizny
• zaburzenia troficzne
• znamiona
• naczyniaki
• guzki układające się wzdłuż nerwów
• pęcherzyki
• zabarwienie, ciepłota

stan mięśni :

• zanik masy mięśniowej :
  • rozlany (najczęściej z bezczynności)
  • ograniczony (najczęściej uszkodzenie n. obwodowego)

drżenie pęczkowe i włókienkowe (fasciculatio i fibrillatio) :

• drżenie pęczkowe :
  • powstaje wskutek szybkich skurczów włókienek mięśniowych
  • jest wyrazem patologicznych wyładowań ze schorzałej kom. ruchowej
  • są to niewielkie drgania podskórne odpowiadające skurczom jednostki ruchowej
  • najcz. w przewlekłych sprawach zwyrodnieniowych uszkadazjących kom. ruchowe rogów przednich rdzenia np. stwardnienie boczne zanikowe
• drżenie włókienkowe :
  • występuje w odnerwionych włóknach mięśniowych
  • powstaje na skutek nadwrażliwości wyrodniejących włókien mięśniowych w stosunku do Ach tkankowej
  • nie jest widoczne pod skórą

hiperkinezy (ruchy mimowolne) :

• drżenie :
  • spoczynkowe, kinetyczne (pozycyjne, zamiarowe)
  • polecić pacjentowi narysować spiralę, lub połączyć dwie równoległe linie (wykrywanie drżenia minimalnego)
• ruchy pląsawicze :
  • są to szybkie nieskoordynowane ruchy nie mające stałej i określonej postaci
  • nakładają się na ruchy celowe, lub występują w spoczynku
• ruchy atetotyczne :
  • są to powolne ruchy dotyczące odsiebnych części kończyn zwykle palców rąk
  • palce są nadmiernie wyprostowane i przybierają dziwacze, niezwykłe ustawienia
  • często towarzyszą porażeniom dziecięcym
• mioklonie :
  • są to szybkie, nieregularne, nagłe skurcze mięśni, lub nawet części mięśnia
  • częściej występują w mm. kończyn
  • występują w ostrym nagminnym zapaleniu mózgu
• ruchy dystoniczne :
  • ruchy skręcające obejmujące głównie mięśnie pasa barkowego i miednicy
  • w mięśniach tułowia powodują podczas chodzenia wygięcie kręgosłupa do przodu (dystonia torsyjna)
• hemibalizm :
  • są to obrotowe ruchy dotyczące tułowia i kończyn pojawiające się jednostronnie
  • występują w uszkodzeniu jądra niskowzgórzowego

BADANIE RUCHÓW CZYNNYCH :

• polecamy choremu wykonywać ruchy czynnne jednocześnie prawą i lewą kończyną w poszczególnych stawach
• zwracamy uwagę na zakres i szybkość ruchów
• ruchy po stronie dominującej są zazwyczaj silniejsze i sprawniejsze
• badamy kolejno :
  • ruch barku (ku górze, przodowi, tyłowi)
  • ruchy w stawie barkowym (ruchy wyprostowanej k.g w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej)
  • ruchy w stawie łokciowym
  • ruchy w stawie nadgarstkowym
  • ruchy palców (zginanie, postowanie, odwodzenie, przywodzenie)

próba mijania (zbaczania) :

• polecamy choremu wyciągnąć przed siebie obie wyprostowane kończyny górne, zamknąć oczy i trzymać kończyny nieruchomo
• gdy kończyna po jednej stronie opada :
  • niedowład
  • zab. móżdżkowe
• polecamy choremu jednocześnie podnieść do góry obie wyprostowane kończyny górne
  • po stronie niedowładu kończyna opóźnia się i występuje lekkie zgięcie w stawie łokciowym
• korzenie rdzeniowe :
  • - C5 :
    • odwodzenie barku
    • zginanie w stawie łokciowym
    • odruch z m. dwugłowego
  • - C6 :
    • zginanie w stawie łokciowym (półnawróconej)
    • odruch z m. brachioradialis
  • - C7 :
    • prostowanie palców
    • prostowanie w stawie łokciowym
    • odruch z m. triceps brachii
  • - C8 :
    • zginanie palców
  • - Th1 :
    • małe mięśnie dłoni

BADANIE RUCHÓW BIERNYCH I NAPIĘCIA MIĘŚNI :

• pacjent powinien mieć odwróconą uwagę np. rozmową
• podczas badania polecamy choremu rozluźnić mięśnie
• wykonujemy kolejno ruchy we wszystkich stawach obu kończyn
• zwracamy uwagę na zakres ruchów i napięcie mięśniowe
• opór który wyczuwamy podczas wykonywania ruchów biernych wskutek napinania się mięśni jest miarą napięcia mieśniowego
• ocenę napięcia umożliwia też obmacywanie mięśni w spokoju i podczas ruchów biernych

zakres ruchów biernych :

• ograniczenie zakresu :
  • zmiany w stawach
  • przykurcze (contractura) – rozwijają się w następstwie silnego i długotrwałego ↑ napięcia mięśni, lub w następstwie niedowładu

napięcie mięśniowe :

• obniżone :
  • ↓ oporu podczas wykonywania ruchów biernych
  • mięśnie zwiotczałe, kontury zatarte,
  • nadmierna ruchomość stawów (możliwe wyprostowanie, lub zgięcie w zakresie przekraczającym granice fizjologiczne)
  • podczas wykonywania szybkich ruchów biernych (potrząsanie) przedramieniem w różnych kierunkach łatwo można zauważyć nadmierne wychylenie ręki
• stan spastyczny (kurczowy) :
  • spasticitas
  • wzmożenie napięcia mięśniowego typu scyzorykowego
  • podczas wykonywania biernych ruchów szybkich na początku ruchu opór jest największy, po czym dość nagle ↓ się i w miarę wykonywania ruchów czasem zupełnie ustępuje
  • towarzyszy uszkodzeniu drogi korowo – rdzeniowej
• sztywność (rigiditas) :
  • podczas wykonywania ruchów biernych występuje opór stały w trakcie całego ruchu
  • może być sztywność typu rury ołowiowej, lub koła zębatego
  • występuje w chorobach zwojów podstawy

BADANIE SIŁY MIĘŚNIOWEJ :

• poleca się choremu wykonać ruch w jednym ze stawów, a jednocześnie przeciwstawiamy temu ruchowi opór własnej ręki
• badamy siłę we wszystkich stawach w kolejności tj. przy badaniu ruchów czynnych
• osłabienie siły mięśniowej = niedowład (paresis)
• całkowita niemożność wykonania ruchu = porażenie (paralysis)
• niedowład w skali bydgoskiej :
  • kończyna górna :
    • 0p. – brak ruchu, lub ślad ruchu
    • 1p. – możliwość wykonania niepełnego zakresu ruchu w odciążeniu
    • 2p. – pełen zakres ruchów bez obciążenia
    • 3p. – pełen zakres ruchów z obciążeniem ręka :
    • 0p. – brak ruchu
    • 1p. – ręka chwytna
    • 2p. – ręka manipulacyjna z pełną opozycją kciuka
    • 3p. – ręka gestowa

BADANIE ODRUCHÓW :

• wzmacnianie odruchów :
  • np. pacjent zaciska zęby

odruch z m. brachioradialis :

• ośrodek C5 – C6 (n. radialis)
• ramię chorego jest przywiedzione, przedramię zgięte w stos. do ramienia pod kątem ok. 120o , ręka w ułożeniu pośrednim między supinacją i pronacją
• lekarz ujmuje silnie lewą ręką brzeg łokciowy ręki badanego i uderza młotkiem w wyrostek rylcowaty k. promieniowej
• następuje zgięcie w stawie łokciowym (skurcz m. brachioradialis, m. biceps brachii i m. brachialis internus)
• po uderzeniu w wyrostek rylcowaty często równocześnie stwierdza się odruch Jacobsona :
  • polega na zgięciu palców
  • obustronny jest fizjologiczny, a jednostronny patologiczny

odruch z m. biceps brachii :

• ośrodek C5 – C6 (n. musculocutaneus)
• ułożenie kończyny jak w odruchu z m. brachioradialis, ale ręka jest w całkowitej supinacji i opiera się na dłoni lekarza
• wyczuwamy ścięgno m. dwugłowego i uderzamy w nie młotkiem
• powoduje to skurcz m. dwugłowego i zgięcie w stawie łokciowym

odruch z m. triceps brachii :

• ośrodek C7 (n. radialis)
• unosimy ramię ku górze do kąta 70 – 75o w stosunku do tułowia
• zginamy kończynę w stawie łokciowym do kąta nieco > 90o
• podtrzymujemy ramię w ten sposób, aby zwisało ku dołowi
• uderzamy w ścięgno m. trójgłowego tuż powyżej wyrostka łokciowego (olecranon)
• występuje skurcz m. trójgłowego i ruch wyprostny przedramienia
• inny sposób : ramię unosimy do poziomu i podtrzymujemy tak aby zwisające swobodnie przedramię tworzyło z nim kąt prosty, dalej tjw.

odruch Meyera :

• odruch z grupy odruchów podstawowych
• przywiedzenie i wyprostowanie kciuka podczas silnego zgięcia w stawie podstawowym III, lub IV palca ręki
• obusronny brak może być fizjologiczny
• jednostronny brak :
  • uszkodzenie drogi korowo – rdzeniowej

odruch chwytny :

• występuje jednostronnie w przypadku guza płata czołowego
• przeciwstronnie do uszkodzenia
• chory mimowolnie chwyta przedmiot, który mu się wsadzi do ręki
• usunięcie przedmiotu napotyka trudności
• chory sam nie może czynnie wypuścić przedmiotu

zmiany patologiczne :

• żywe i wygórowane odruchy :
  • w zespole piramidowym
• osłabienie, lub zniesienie odruchów :
  • ogólne : neuropatia obwodowa zespół móżdżkowy
  • odosobnione : uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego
• anizorefleksja = asymetria odruchów
• odruch odwrócony (paradoksalny) :
  • odruch w danym miejscu jest zniesiony, lecz zarazem przeniesiony na niższy poziom
  • poziom zniesionego odruchu odpowiada miejscu zmian chorobowych
  • np. odruch z m. dwugłowego zniesiony, lecz uderzenie wywołuje skurcz m. trójgłowego
  • jest objawem uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego na danym poziomie np.C5 połączonego z uszkodzeniem ośrodkowego neuronu ruchowego poniżej tego poziomu (zajęcie rdzenia kręgowego na poziomie zniesionego odruchu)
• powolne rozlużnianie mięśni po wywołaniu odruchu :
  • objaw niedoczynności tarczycy

BADANIE CZUCIA POWIERZCHOWNEGO :

• oczy powinny być zasłonięte
• porównywać symetrycznie
• określając granice upośledzenia czucia rozpoczynamy badanie od stosowania bodźca na obszarze na którym stwierdza się upośledzenie czucia

czucie dotyku :

• badamy kawałkiem papieru, lub waty
• anaesthesia : zniesienie czucia dotyku
• hypaesthesia (hipestezja) : ↓ czucia dotyku
• hyperaesthesia (przeczulica) : ↑ czucia dotyku

czucie bólu :

• badamy szpilką
• okresowo stosuje się bodziec dotykowy i chory ma określić co czuje (ostre, czy tępe)
• analgesia : zniesienie czucia bólu
• hypalgesia : ↓ czucia bólu
• hyperalgesia : ↑ czucia bólu

czucie temperatury :

• dotykamy probówką z zimną i ciepłą (50o) wodą
• termoanalgesia : zniesienie czucia temperatury
• termohypalgesia : ↓ czucia temperatury
• termohyperalgesia : ↑ wrażliwość na bodźce cieplne

przy podejrzeniu uszkodzenia płata ciemieniowego dodatk. badamy :

• badanie umiejscowienia bodźca :
  • chory pokazuje palcem, gdzie wystąpił bodziec
• rozróżnianie dwóch bodźców :
  • cyrklem Webera
  • można też za pomocą 2 szpilek, lub zapałek
  • miarą wrażliwości jest odległość między dwoma bodźcami, które badany powinien odczuwać jako oddzielne
• odczytywanie znaków pisanych na skórze (dermoleksja) :
  • kreślimy na powierzchni skóry badanego krzyżyk, kółko, lub cyfry
  • chory z zamkniętymi oczyma ma rozpoznać co to było

BADANIE CZUCIA GŁĘBOKIEGO :

• chory ma zamknięte oczy
• wykonujemy ruchy bierne kończyną badanego i polecamy mu określić kierunek ruchu i ułożenie kończyny
• zaczynamy od części dystalnych
  • jeśli badany określi prawidłowo ruchy i ułożenie kciuka wówczas nie badamy czucia głębokiego w innych stawach (zaburzenia występują najpierw w częściach odsiebnych)
  • jeśli są zaburzenia w badaniu kciuka badamy dalej stawy bliższe i określamy zakres zaburzeń
  • można też polecić naśladować choremu te ruchy w drugiej kończynie
  • wkładamy choremu do ręki rózne przedmioty i ma powiedzieć co to jest (z zamkniętymi oczami)

zmiany patologiczne :

• stereoanestezja :
  • niemożność określenia kształtu i wielkości przedmiotów trzymanych w ręce
  • towarzyszy upośledzeniu czucia głębokiego
• stereoagnozja :
  • gdy występuje w.wym. objawy, ale bez upośledzenia czucia głębokiego

BADANIE ZBORNOŚCI RUCHÓW :

próba palec – nos :

• choremu poleca się trafić końcem palca wskazującego w czubek nosa
  • powoli i szybko
  • najpierw z zamkniętymi, potem z otwartymi oczami
• chory nie trafia :
  • ataksja móżdżkowa
  • ataksja tylnosznurowa (z zamkniętymi oczami)
  • zaburzenia czucia głebokiego

próba mijania (zbaczania) :

• po stronie odpowiadającej ognisku chorobowemu kończyna zbacza na zewnątrz

diadochokineza :

• zdolność do wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych np. nawracanie i odwracanie ręki, przebieranie palcami, zamykanie i otwieranie pięści
• adiadichokineza :
  • niemożność wykonywania w.wym. ruchów
• dysdiadochokineza :
  • ograniczenie zdolności wykonywania w.wym. ruchów
• zaburzenia diadochokinezy występują w :
  • zespole móżdżkowym

BADANIE KOŃCZYNY DOLNEJ :

OGLĄDANIE :

• tj kończyna dolna

BADANIE RUCHÓW CZYNNYCH :

• badamy obustronnie ruchy czynne :
  • w stawie biodrowym
  • w stawie kolanowym
  • w stawie skokowym
  • w stawach palców stóp

korzenie rdzeniowe :

• L1 – L2 :
  • zgięcie w stawie biodrowym
• L3 – L4 :
  • prostowanie w stawie kolanowym
  • odruch kolanowy
• L5 :
  • prostowanie palucha stopy
• S1 :
  • prostowanie w stawie biodrowym
  • zgięcie w stawie kolanowym
  • zgięcie podeszwowe stopy

BADANIE RUCHÓW BIERNYCH I NAPIĘCIA MIĘŚNI :

• tj. kończyna górna

BADANIE SIŁY MIĘŚNIOWEJ :

• tj. kończyna górna

niedowład w skali bydgoskiej :

• 0p. – brak ruchu, lub ślad ruchu
• 1p. – niepełny zakrres ruchów w odciążeniu
• 2p. – pełny zakres ruchów bez obciążenia
• 3p. – pełny zakres ruchów z obciążeniem

próba Barrego :

• choremu leżącemu na brzuchu zginamy obie kończyny dolne w stawach kolanowych pod kątem prostym i polecamy utrzymać kończyny w tej pozycji
  • po stronie niedowładu kończyna opada (można wykryć lekki niedowład)

inne sposoby wykrycia lekkiego niedowładu :

• leżący chory kładzie skrzyżowane ręce na klatce piersiowej, rozsuwa nieco kończyny dolne i siada
  • ludzie zdrowi opierają się piętami o posłanie
  • jeśli jest niedowład kończyna się unosi
  • uniesienie 1, lub obu kończyn może wystąpić w chorobach móżdżku

BADANIE ODRUCHÓW :

• odruchy można wzmocnić przez zaciśnięcie pięści, lub złączenie dłoni i ich rozciąganie, liczenie patrzenie w sufit itp.
• brak odruchu można stwierdzić dopiero po wielokrotnym badaniu ze wzmocnieniem

odruch kolanowy (rzepkowy) :

• ośrodek : L2 – L4 (n. udowy)
• chory siedzi na krześle ze stopami opartymi o podłogę, kończyny zgięte w stawach kolanowych pod kątem 100o
• lekarz kładzie rękę na udzie chorego i uderza młotkiem tuż poniżej rzepki w ścięgno m. qadriceps
  • widoczny i wyczuwalny jest skurcz m. qadriceps oraz ruch wyprostny w stawie kolanowym
  • niekiedy występuje równoczesne przywiedzenie kończyny badanej, czasem obu kończyn (skurcz przywodzicieli)
• można też wywołać gdy nogi swobodnie zwisają
• u chorych leżących kończyny zginamy w stawach kolanowych pod kątem 120 – 130o, stopy opierają się całą powierzchnią o posłanie, chory rozlużnia mięśnie, lekarz podtrzymuje obie kończyny jedną ręką, którą umieszcza pod kolanami badanego

odruch skokowy :

• ośrodek S1 – S2 (n. kulszowy)
• chory klęczy na krześle, lub łóżku tak, aby tylko stopa luźno zwisała poza brzeg krzesła, lub łóżka
• uderzamy młotkiem w ścięgno Achillesa
  • następuje skurcz m. triceps surae i zgięcie podeszwowe stopy
• u chorych leżących odruch możemy wywołać po odwiedzeniu kończyny i zgięciu w stawie kolanowym w ten sposób, aby podudzie tej kończyny krzyżowało się z podudziem drugiej kończyny, która pozostaje wyprostowana

odruch podeszwowy :

• ośrodek S1 – S2 (n. kulszowy)
• drażnienie skóry podeszwy wywołuje zgięcie podeszwowe palucha
• należy drażnić skórę zewnętrznej powierzchni podeszwy wdłuż linii biegnącej od pięty ku okolicy nasady V palca
• zgięciu palucha towarzyszy zgięcie pozostałych palców stopy
• reakcja obronna :
  • paluch prostuje się i pozostałe palce też, a stopa zgina się w kostce
  • należy powtórzyć badanie delikatniej
• zniesienie odruchu (areflexia plantis) :
  • paluch ani się nie prostje, ani nie zgina
  • może wystąpić w wyniku oziębienia stopy

odruch Babińskiego :

• odruch patologiczny
• wywołujemy tj. podeszwowy
• występuje grzbietowe zgięcie palucha
• (+) objaw Babińskiego :
  • uszkodzenie drogi korowo – rdzeniowej
  • w 1 – 2 rż. fizjologiczny
• łącznie z odruchem Babińskiego często występuje wachlarzowate odwiedzenie palców stopy (objaw wachlarza)
• może wystąpić zgięcie grzbietowe stopy, zgięcie w stawie kolanowym i biodrowym
  • wyraz automatyzmu rdzeniowego

odruch Rossolimo :

• odruch patologiczny
• uderzamy szybko i dość energicznie opuszkami palców, lub młotkiem w opuszki palców stopy
  • rozciąginięcie zginaczy palców stopy i zgięcie podeszwowe palców stopy
• (+) odruch Rossolimo :
  • jeden z pierwszych objawów SM
  • uszkodzenie drogi korowo – rdzeniowej
  • niekiedy u zdrowych

klonusy :

• gdy odruchy są bardzo wzmożone towarzyszą im klonusy
• o klonusie mówimy gdy wystąpią co najmniej 3 rytmiczne skurcze
• klonus rzepki (rzepkotrząs) :
  • można go uzyskać nagłym ruchem biernym rzepki ku dołowi
  • silnie ująć rzepkę miedzy kciuk i palec wskazujący i pociągnąć ku dołowi
  • w m. quadriceps występują rytmiczne skurcze co powoduje ruchy rzepki ku górze i ku dołowi
• klonus stopy (stopotrząs) :
  • po nagłym wykonaniu grzbietowego zgięcia stopy
  • kończyna zgięta w stawie kolanowym i stopa podtrzymywana w zgięciu ręką badającego
  • niekiedy klonus pojawia się po wywołaniu odruchu skokowego

BADANIE CZUCIA POWIERZCHOWNEGO I GŁĘBOKIEGO :

• tj. kończyna górna
• zaczynamy od palucha

OBJAWY ROZCIĄGOWE :

objaw Laseque’a :

• uniesienie ku górze kończyny dolnej wyprostowanej w stawie kolanowym powoduje rozciągnięcie n. ischiadicus i ból
• chory leży na plecach
• lekarz kładzie rękę na przedniej powierzchni uda badanego, a drugą ręką umuje od dołu powyżej kostki podudzie i powoli unosi wyprostowaną kończynę do kąta ok. 80o
• w razie ucisku na L5 – S1 uniesienie wywołuje ból wzdłuż n. ischiadicus i zgięcie w stawie kolanowym
• inny sposób polega na uniesieniu ku górze kończyny zgiętej w stawie kolanowym, a następnie po wykonaniu silnego zgięcia w stawie biodrowym powoli prostujemy kończynę w stawie kolanowym
• można też polecić choremu leżącemu usiąść nie zginając kończyn dolnych, lub choremu w pozycji stojącej kazać się pochylić do przodu
• obustronny objaw Laseque’a występuje w zapaleniu wielonerwowym i wielokorzonkowym

objaw Fajersztajna – Krzemickiego :

• ból i zgięcie kończyny chorej zjawia się podczas badania objawu Laseque’a po stronie zdrowej

objaw Mackiewicza :

• objaw rozciągowy n. udowego
• chory leży na brzuchu
• zgięcie podudzia wywołuje ból na przedniej powierzni uda

BADANIE ZBORNOŚCI RUCHÓW :

próba pięta – kolano :

• polecamy choremu trafić piętą jednej nogi w kolano drugiej
• najpierw z otwartymi oczami potem z zamkniętymi
• powoli i szbko
• kolejno jedną i drugą kończyną
• ujawnia się ataksja móżdżkowa, lub tylnosznurowa

BADANIE CHODU :

• zwracamy uwagę na kończyny górne i dolne, na postawę chorego podczas chodzenia
• chory najpierw chodzi z otwartymi, a potem z zamkniętymi oczami

chód paretyczny (niedowładny) :

• chory chodzi powoli, małymi krokami, z trudnością przesuwa stopy (powłuczy nogami)
• jeśli niedowład jest szczególnie nasilony w prostownikach stóp chód staje się brodzący
• występowanie :
  • niedowład wiotki kończyn dolnych

chód brodzący :

• z powodu opadnięcia stóp chory nadmiernie zgina nogi w kolanach
• występowanie :
  • zapalenie wielonerwowe

chód kaczkowaty :

• podczas chodzenia kołysanie w biodrach
• uderzająca jest trudność wchodzenia na schody
• występuje niedowład mm. obręczy i ud
• występowanie :
  • postępująca dystrofia mięśniowa (dystrophia musculorum progressiva)

chód spastyczny (kurczowy) :

• chory podczas chodzenia nie zgina kończyn w stawach kolanowych, z trudnością odrywa stopy od podłoża i przesuwając kończyny zaczepia palcami o podłogę
• występowanie :
  • niedowład spastyczny kończyn dolnych

chód koszący :

• chodzenie umożliwiają głównie ruchy w stawie biodrowym
• wyprostne ułożenie kończyny jest powodem tego, że chory podczas chodzenia nie odrywając niedowładniętej stopy od podłogi zakreśla półkule (circumductio) czyli kosi
• jednocześnie kończyna górna zachowuje charakterystyczne ułożenie zgięciowe :
  • ramię lekko odwiedzione, przedramię zgięte, ręka i palce ręki zgięte dłoniowo
• wystepowanie :
  • spastyczny niedowład połowiczy pochodzenia mózgowego
• chód małymi kroczkami :
  • jednoczesnie usztywnienie i pochylenie tułowia ku przodowi
  • brak fizjologicznych współruchów kończyn górnych (balansowanie rąk) podczas chodzenia
• występowanie :
  • zespoły parkinsonowskie

chód móżdżkowy :

• podobny do chodu człowieka pijanego
• chwianie się i zataczanie podczas chodzenia
• aby utrzymać równowagę chory szeroko rozstawia kończyny (chód na szerokiej podstawie)
• asynergia tułowia :
  • brak prawidłowej koordynacji ruchów kończyn dolnych i tułowia
  • chory podczas chodzenia jakby pozostawia tułów w tyle
• zamnięcie oczu nie zwiększa zaburzeń, lub tylko lekko je nasila
• w razie uszkodzenia robaka chory pada do tyłu
• w uszkodzeniu półkuli chory pada na stronę uszkodzoną

chód tylnosznurowy (generalski) :

• dyssymetria :
  • kroki nierównej długości, zwykle większe niż prawidłowe
  • chory nadmiernie zgina kolana, gwałtownie wyrzuca stopy i silnie uderza piętą o ziemię
• chód jest niepewny :
  • podczas chodzenia chory stale patrzy na stopy
• zamknięcie oczu nasila zaburzenia
• występowanie :
• choroby przebiegające z uszkodzeniem sznurów tylnych :
  • ~ wiąd rdzenia
  • ~ zwyrodnienie sznurowe rdzenia
  • ~ w niektórych postaciach zapalenia wielonerwowego (pobłonicze, alkoholowe) wskutek uszkodzenia obwodowych włókien przewodzących pobudzenia proprioceptywne

OBJAWY OPONOWE :

próba Romberga :

• polecamy choremu stanąć z przywiedzionymi stopami i następnie zamknąć oczy
• w niezborności tylnosznurowej :
  • po zamknięciu oczu chory zaczyna się chwiać, może nawet upaść
• w uszkodzeniu móżdżku :
  • chory chwieje się
  • zamknięcie oczunie ↑ zaburzeń równowagi, lub tylko nieznacznie je nasila
• wzmocniona próba Romberga :
  • chory staje na palcach

próba Babińskiego :

• stojącemu choremu nachylamy do tyłu głowę i tułów
• u zdrowych :
  • lekkie zgięcie w stawach kolanowych i skokowych
• ataksja móżdżkowa:
  • chory pada ku tyłowi

próba Untenberga (chód kompasowy) :

• jeśli choremu z uszkodzoną półkulą, lub błędnikiem polecimy chodzić w miejscu z zamkniętymi oczami to wówczas obraca się w stronę uszkodzoną

Bibliografia :
1.Mazur „Neurologia – myślenie kliniczne”
2.Jakimowicz – „Neurologia kliniczna”
3.Fuller – „Badanie neurologiczne – to proste”

Masz ciekawy materiał który mógłby być opublikowny na naszej stronie? Przeslij go do nas!

Widzisz błąd? Prosimy daj nam znać: [email protected]

Podoba Ci się nasz artykuł? Pokaż go znajomym: